Victoria Rodner
Covid-19’un dünyayı tehdit ettiği ve tehdit etmeye devam ettiği son birkaç aydır yeni ve güçlü bir endişeyi yaşıyoruz. Lakin virüsle yaşamak tıpkı devranda bize yeni numaralar da öğretti; bizi alışveriş yapmaya, çalışmaya, öğrenme, toplumsallaşmaya, sıraya girmeye, dua etmeye, oyun oynamaya ve velev nasıl hareket edeceğimiz ve birbirimizle nasıl etkileşime gireceğimize dair yeni yollar bulmaya zorluyor.
Bununla birlikte, bizleri, virüsün kendisinden daha uzun mühlet yaşamakla tehdit eden kalıcı bir dehşet laf konusu. Ruhlarımızı ve vücutlarımızı yaralayan fakat hayat kurtarıcı bir mecburilik olan toplumsal aradan kurtuluşumuz ne devir gerçekleşecek?
AYRIŞAN VÜCUTLAR
Vücuttan ziyade zihne öncelik veren geleneğe rağmen, vücut aracılığıyla ve vücudun kendisiyle öğrenilen derslerin daha uzun ömürlü olduğu ortada. Örneğin, hayat yerlerinin ırk temelli biçimde ayrılmasının yarattığı kalıcı toplumsal ve ruhsal tesirleri düşünün.
Yahut kendi araştırmalarımın gösterdiği üzere, kamusal sahaların, siyasi bir savaş ortamı yaratmak için kişileri ‘onlara karşı biz’ diyerek nasıl kutuplaştırabildiğini düşünün. Vücudumuzun bir yerde bulunma hali, davranış ve düşünüş biçimimizi direkt tesirler.
Toplu taşıma, açık planlı ofisler, fabrikalar, şantiyeler, havalimanları, sınıflar, konser salonları ve alışveriş merkezleri: Evet, (sınırlı) yerlerimize yine çıkmaya teşvik edilirken bununla nasıl başa çıkacağız? İki metrelik güvenlik aramız yavaşça buharlaşırken kaygının bu yeni fizikî tezahürünü, yani kendimiz de dahil olmak üzere, rastgele birimizin bir tehdit olabileceği gerçeğini nasıl aşacağız?
KORONAYLA NASIL BAŞA ÇIKARIZ?
Global bir virüsten -fiziksel ve duygusal olarak- etkilenen bir dünyaya nasıl bir mana yüklediğimizi görmezden gelmemeliyiz. Yaptığım araştırmalar, mekan tasarrufumuzun nasıl şekillendiğini ortaya koydu; birbirimize olan yakınlığımız, uzaklığımız ve birbirimiz arasında oluşturduğumuz sonlar bizi toplumsal, kültürel, ekonomik ve velev politik olarak etkiliyor. Artık vücudumuzun bir salgının şekillendirdiği yeni bir dünyayla nasıl başa çıkmayı öğrendiğine tanık oluyoruz.
Alışveriş ortamlarının, yeni ve potansiyel açıdan bulaşıcı varlığımızı inançlı bir formda ağırlamak hedefiyle nasıl dönüştürüldüğünü düşünün. Dükkan sahipleri süratli bir formda, nasıl, ne kadar, ne sıklıkta ve kiminle alışveriş yaptığımızı yine keşfetti. Görünür işaretler ve incelikli teftiş tatbikleri sayesinde, artık bir an bile duraksamaksızın vücudumuzun, daha evvel yaptığımız üzere başka vücutlara nazaran nasıl bir mahal işgal ettiğinin farkında olmamızı sağlıyorlar.
Salgınla ilgili yeni işaret ve bildirilerin ortaya çıkmasının akabinde, alışveriş sahalarımızın, halka açık parklarımızın ve neredeyse güç bela dolan sınıflarımızın, toplumsal etkileşimimizi engelleyen ve itinayla düzenlenerek bizi birbirimizden uzaklaştıran yerler haline getirildiğini izliyoruz.
Pekala ya bu esirgeyici bariyerler indikten sonra vücutlarımız ortak yerlerde nasıl gezinecek? Yolcular, yan koltukta virüs bulaştırabilecek bir yolcunun oturması telaşıyla titremeksizin otobüslerde, trenlerde ve uçaklarda nasıl basitçe yan yana oturacaklar?
Yeni normalimiz, yüzlerin gözlerden saklandığı, plastik eldivenlerle körelen duyuların ve esirgeyici bir camla engellenen insan teması mümkünlüğünün var olduğu bir dünya mı? Vücutlarımız bununla nasıl başa çıkacak? Pekala, yeni kırılgan ve daha nezih dünyamız tüm bu vücutlarla nasıl başa çıkacak?
IRKI, CİNSİYETİ YA DA BİR YÜZÜ YOK
Salgının kimi kişileri -yaşlılar ve sıhhat meseleleri olanları, bayanlardan çok erkekleri, kimi etnik azınlıkları, topluluğun ön çeperlerinde olanları- sairlerinden daha fazla etkilediğine ait kanıtlar olmasına rağmen, Covid-19’la ilgili daha da korkutucu bir belirsizlik mevcut. Illeti taşıyanlar görünüm ve davranış itibariyle tasa verici biçimde sıradan insanlarken, yeni kanıtlar birçoğunun hiçbir belirti göstermeyebileceğini düşündürüyor.
Çektiğimiz acının kaynağının bir cinsiyeti, etnik kökeni, siyasi gündemi ya da bir gayesi yok. Bir hikayeden yahut bir yüzden mahrum olması, salgına hazmetmeyi zorlaştıran üniversal bir nitelik veriyor.
Oburlarının vücutlarına karşı duyduğumuz dehşet yeni bir şey değildir ve insanlık, velev 11 Eylül sonrası Müslümanlar olsun, velev Brexit referandumuna kadar sayıları artan sığınmacılar ya da sistemik biçimde şeytanlaştırılan siyah kişiler olsun, kimi figürleri sairlerinden daha korkutucu olarak görmeye dair uzun ve zalimce bir geçmişe sahiptir.
Buna rağmen Covid-19’un âlemşümul tabiatı, vücutları birbirinden neredeyse ayırt edilemez kılıyor, bu da hepimizi tıpkı anda savunmasız ve tehlikeli hale getiriyor. Covid-19’a karşı duyduğumuz kaygımız gerekçelendirilmiş olmaktan ziyade doğal olarak içgüdüseldir ve kas hafızamızda sıkı bir formda kökleşmiştir; bu durum, yeni edindiğimiz ve birbirimize karşı duyduğumuz endişeyi silkeleyip atmamızı daha güç hale getirir.
YENİ SIRADANA NASIL ALIŞIRIZ?
Yeniden de hala bir umut ışığı var. Covid-19’u büyük bir kaldıraç üzere görebiliriz; bizleri, kendi güvenlik açıklarımızı ve diğerlerinin savunmasızlığını kabul etmeye teşvik edebilir ve bu sayede birleşik ve eşit bir ön cephe halinde virüsle uğraş edebiliriz. Covid-19 sonrası bu yeni ömür biçimi, bizleri daha sorumlu hale getirebilir ve vücutlarımızın etraf ve iktisat üzerinde yarattığı tesirlerle birlikte bunların toplumsal, fizikî ve duygusal tesirlerinin daha fazla farkına varmamızı sağlayabilir.
Bu yeni Rönesans’ta, vücutlarımız üzerinden ve vücutlarımızla öğrenmek, bizleri dünyayı farklı biçimde görmeye teşvik edecektir. Örneğin, ‘ücretsiz’ plastik poşetlerden mahrum kalmanın yarattığı fizikî rahatsızlığın bize daha bilinçli alışveriş yapmayı öğrettiğini ve uzun vadede tek tasarrufluk plastik tüketimimizi (en azından kısmen) nasıl değiştirdiğini düşünün.
Hapsolduğumuz kozalarımızdan kurtulmaya başlarken, ‘normale’ dönüş kavramı artık hem imkansızdır hem de kaçırılmış bir fırsattır. Bunun mümkün olduğunu öne sürmek, daha iyi şeyler yapma talihimizi engellerken bizlere yanlış bir iyimserlik hissi verir.
Global bir salgından hem fizikî hem de duygusal olarak sağ çıkmak, bizi iyileştiren ve şekillendiren yaraları gözler önüne seren ve gururla taşımamız gereken bir iz üzeredir. Lakin o vakit gelene kadar, vücutlarımız yeni ve garip dansımıza devam etmeli.
Metnin aslı The Conversation sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
