David Nield
Dikkatli bir halde baktığınızda, ağaç halkaları, ağaçların yetiştiği topraktaki nemde gerçekleşen değişimler de dahil olmak üzere çok fazla şeyi ortaya çıkarabilir. Bilim kişileri, birinci sefer 20’nci yüzyılın ortalarında fark edilen bir hava anomalisi de dahil, yaşanan son iklim değişikliğini daha iyi anlamak hedefiyle yakın devirde altı yüz yıllık olguları topladılar.
Elde edilen yeni kayıtlar, vesair tarihi kayıtlarla desteklenen son altı yüzyıl içindeki nem değişkenliğini gösteren Güney Amerika Kuraklık Atlası’nın (SADA) en son presini oluşturuyor. Bununla birlikte, ağır kuraklıklar arasında yaşanan periyotlar 1930’lardan bu yana artıyor ve 60’lardan bu yana her on yılda bir kuraklık kıymetleri ölçülüyor.
BİR REFERANS NOKTASI OLUŞTURACAK
Halkaların bize söyleyemediği şeyse, bu ölçüsüz durumların tam olarak nasıl gerçekleştiği. Lakin makaleyi yayınlayan araştırmacılar, kayıtların gayrı olgu ve gözlem kümeleriyle birlikte kullanılmak üzere yararlı bir referans noktası olmasını umut ediyorlar.
Arjantin’deki Ulusal Bilim ve Teknoloji Araştırma Konseyi’nden paleoklimatolojist Mariano Morales, “Giderek artan ölçüsüz hidroiklim vukuatları insan faaliyetlerinin tesirleriyle tutarlı görünüyor; lakin Atlas (verilerin toplandığı sistem/ç.n.) tek başına gözlemlenen değişikliklerin ne kadarının doğal iklim değişkenliğine yahut insan kaynaklı ısınmaya bağlı olduğuna dair kanıt sağlayamıyor” diyor.
SADA’nın yeni baskısı, yerdeki yekun 286 ağaçtan toplanan olguları kullanarak Arjantin, Şili, Uruguay, Paraguay, başkaca Bolivya, Güney Brezilya ve Peru’nun büyük kısmında yaşanan değişiklikleri açığa çıkarıyor.
Morales’in söylediği kadarıyla, Güney Amerika’nın ölçüsüz iklim hadiselerine karşı “akut bir güvenlik açığı” var ve yaşanan son kuraklıklar kıtanın geniş nahiyelerinde tarım açısından dehşetli bir duruma yol açtı. Şu anda birtakım azık sistemleri çökme tehlikesiyle karşı zıdda.
KOŞULLAR İKLİM BUNALIMIYLA KOORDINASYONLU GÖRÜNÜYOR
Bununla birlikte, mevcut tablo çok çeşitli bir görünüme sahip: Arjantin ve Şili’nin kimi kesimleri tarihin en istenilmeyen kuraklıklarından biriyle kıvranırken, kıtanın güneydoğu kısmındaki nahiyelerde anormal aşamada sulak koşullar görülüyor.
Columbia Üniversitesi’nde paleoklimatolog olan Edward Cook, “Uçurumdan atlar üzere tüm bunların iklim değişikliğinden kaynaklandığını söylemek istemiyoruz” diyor. “İnsan kaynaklı iklim değişikliğini taklit edebilecek çok fazla doğal değişkenlik kelam konusu” diyor.
Araştırmacılar, son altmış yıl içinde gerçekleşen dalgalanmalarda rol oynayan üç büyük etkeni belirledi: Pasifik ve Atlantik okyanusları boyunca deniz yüzeyinin döngüsel sıcaklığındaki değişimler, Güney Halka Modu denilen ve Antarktika’nın etrafında dönen garp rüzgarlarının oluşturduğu kuşak ve ekvatordaki sıcak ve nemli havayı dağıtan Hadley hücre olgusu.
Araştırmacılar, sera gazlarına ve ozon tabakasını incelten kimyasalların süregelen tesirlerine atfedilebilecek değişimlerin bu değerli faktörlere müdahale ettiğini ve şu anda potansiyel olarak Güney Amerika’da görülen dalgalanmalara neden olduğunu söylüyorlar.
SADA ekibi, ağaç halkalarının anlattığı hikayelerin bize uzun vadeli iklim değişimleri, günümüzdeki koşullar ve gelecek için nasıl planlar yapacağımızı daha iyi meale bahtı vermesini umuyor. Şu anda gezegene davranış biçimimiz, yaşadığımız haddinden fazla hava koşullarının yakın devranda durulmayacağını gösteriyor.
Columbia Üniversitesi’nden iklim bilimci Jason Smerdon, “Her şey, global ısınma nedeniyle hem yağış hem de kuraklık hadiselerini daha ağır hale getireceğimiz fikriyle tutarlı görünüyor” diyor.
Çalışmanın detayları PNAS isimli mecmuada yayınlandı.
Metnin aslı Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
