Charlie Warzel
ABD Yöneticisi Trump’ın Oklahoma Tulsa’daki 2020 (seçim kampanyası/ç.n.) başlangıç mitinginde beklenen seyirci kitlesinin çok altında kalacağı katılaşınca, Amerika’daki gençler ve K-pop hayranları zafer tipleri attı. Times muhabirleri, TikTok kullanıcıları ve Kore pop müzik (K-pop) kümelerinin hayranlarının mitingi sabote etmek için bir haftalık yaygın bir kampanya yürüttüğüne işaret ettiler. Çevrim içi topluluklar, Trump’ın kampanyasını uydurma donelerle doldurmak ve aktiflik iştirakçilerinin sayısına ait beklentileri şişirmek hedefiyle yüz binlerce bilet başvurusu yapıldığını öne sürdüler. Bir kesim şaka, bir kesim protesto…
Z-KUŞAĞI EFSANESİ VE GERÇEKLER
Trump’ın kampanya cinsinin manipüle edilmesi, bir grup sanal ortam liberalleri arasında bir anlatıyı sağlamlaştırmaya yardımcı oldu. Tıpkı anlamsız biçimde, milenyumda doğanların avokadolu tost seven, endüstriyi yok edecek bir nesil olduğunun gevelenip durması üzere, Z kuşağıyla ilgili klişeler de eşit raddede indirgeyici bir portre sunuyor: Alaycı ve nihilist olan, başkaca iklim değişikliğinin üstesinden gelecek olan bu küme, haklı biçimde toplumsal adalet için ‘trollüyor’ (ve bu süreçte milenyum doğumlularla alay ediliyor). Teoriler ‘Z-kuşağı hepimizi kurtarabilir’ -ya da en azından önümüzdeki dört yıl daha Donald Trump’la yaşamaktan kurtarabilir- diye uzayıp gidiyor.
Bu, böylesi tekinsiz devirlerde iç rahatlatıcı bir mülahaza. Buna rağmen, gerçeklik çok daha karmaşık. Evlatlar (çoğu o denli olsa da) kendilerini iyi hissetmiyorlar. Artık bıktılar. Daha öznel biçimde, Z kuşağı, ahlaki eğilimi yolsuzluk ve durgunluğa akıllıca yöneliyor üzere görünen bir memleket ve memleketin pek çok kurumu tarafından hayal kırıklığına uğratılıyor. Birebir devranda, rastgele bir nesil üzere, onlar da yekpare değiller. Ve bu haklı hayal kırıklığının politik, kültürel ve toplumsal bağlamlarda akacağı mecra meçhul.
Massachusetts’te bir K-12 müfredatı* mütehassısı olan Michelle Ciccone, “Korkarım bu neslin her hareketine olduğundan fazla ehemmiyet atfediyoruz” diyor. Bayan Ciccone’nin kendi derin, ayrıntılı ve farklı dijital kültürlerini geliştiren bir nesil için dijital tedrisat materyalleri tasarlamayı içeren işi, bu kuşağın üzerinin büyük bir fırçayla boyanmasını engelliyor.
Trump mitinginin biletleriyle ilgili protestosu konusunda ‘kesin’ münasebetler ileri sürenlere karşı da ihtiyatlı yaklaşıyor. “Yalnızca bu işe karışanların motivasyonlarından nasıl bu kadar emin olabilirsiniz, bilmiyorum” diyor. “İnsanların bunu yapmak için pek çok farklı nedeni var. Can ıstırabı, yalnızca yalın kaos bile bir motivasyondur.”
YABANCILAŞMA VE KARMAŞANIN EVLATLARI
Hakikaten, Z kuşağı aktivizmi şu ana kadar hem idealist hem de distopik** açılara eğilimli. Bu idealizm ve distopyacılık arasındaki ortak noktalardan biri, büyük olasılıkla, Joe Bernstein’ın geçen yıl BuzzFeed’de 2010’lu yıllar boyunca teknolojinin kesin tesirlerinden biri olduğunu öne sürdüğü yabancılaşmaya dair derin histir: “Güçsüzlük, yabancılaşma, yalnızlık ve öfke oluşturan ya da haber çağı tarafından körüklenen hisler o kadar umumi ki, kolaylıkla onların doğal bir durum olduğunu düşünebilirsiniz; tıpkı orada olduğunu unutuncaya kadar devam eden bir ağrı üzere.”
Bernstein, Harris Poll şirketinin uzun müddettir devam eden yabancılaşma endeksine işaret ediyor ve iştirakçilerden şu beş duygusuzca ifadeyi kabul etmelerini ya da reddetmelerini istiyor:
“Düşündüğün şey artık pek kıymetli değil.
Güçlü daha zenginleşirken, yoksullar daha da yoksullaşır.
Güç sahibi birçok insan senin üzere kişilerden faydalanmaya çalışır.
Ülkeyi yöneten kişiler, sana ne olacağını sahiden de umursamazlar.
Etrafında olup biten şeylerin dışında bırakıldın.”
Kimi soyut turnusol testlerinden ziyade, bu sözler Z kuşağının doğduğundan beridir süren Amerikan ömrüne dair münasebetli tanımlardır. Bu kuşak, hayalleri ve maddi yararı geciktiren ya da yok eden lakin bu hasarlara neden olan bireylere çok az zarar veren bir finansal buhrana tanıklık etti; Obama ve Trump başkanlıklarının yaşattığı kırbaç tesiri; siyasi tıkanıklık; bilgiyi demokratikleştirirken, gerçekliğin bulanıklaştırılarak bir silah haline getirebilmesine imkan sağlayan viral reklam platformları üzerine inşa edilmiş bir haber ekosistemi; sonsuz üzere görünen ve dijital olarak belgelenen polis şiddeti; ve sonu gelmeyen savaşlara şahit oldular. Onlar, çalkantılı, eşitsizliklerin gitgide büyüdüğü, seçmenlere uygulanan presin lisana getirildiği ancak bunun için nadiren bir şeyler yapıldığı bir devirde doğdular.
Yabancılaşma, Z kuşağı deneyiminin bir özelliği değildir; bu kapsayıcı bir bağlamdır. Ve bu durumun, onların politik görüşleri ve hepimizin hayatları üzerinde derin tesirleri olması mümkündür. Tahminen de bu kuşağın biçimlendiği yıllarında yaşanan en büyük çatlak -korona virüsü salgını- şimdi gelişim aşamasındadır. Örneğin, bir salgın nedeniyle toplumsal uzaklıkla kaybedilen bir ya da iki yılın, genç yetişkinler açısından sonuçları neler olacak? Ya da ekonomik durgunluk devrinde mezun olan bir kuşak, potansiyel bir ekonomik çöküşle mi karşılaşacak?
İSTİKRARSIZ PERIYODUN KUŞAĞI
Bu meçhullüğü anlıyoruz ve risklerin yüksek olduğunun farkındayız. Bu da, büyük ihtimalle benim üzere akademisyenlerin ve gazetecilerin toplumsal medya platformlarını ve ‘algoritmik radikalleşme’ kavramını yakından incelemelerinin bir nedenidir. Kişilerin dimağının kolay kolay yıkandığını düşündüğümüzden değil yani. Milenyum kuşağı üzere, Z kuşağı da, kamplaşmış haber dağıtım sistemlerinin hakim olduğu istikrarsızlaştırılmış bir periyoda saplanıp kalmış durumda. Ve bu sistemler, fırsatçılar tarafından kolay kolay ele geçirilerek bozguncu fikirleri benimsetmek için kusursuz koşullar yaratıyor.
Lakin, pek çok çevrim içi toplulukta görüldüğü üzere, büyük bir mitleştirme ve düzleştirme kelam konusu. MIT Technology Review mecmuasından Abby Ohlheiser, tahminen de geçen hafta sonunun en iyi Twitter paylaşımını yaptı “…liberallerin eski kuşakları bugünlerde gençler ve K-pop hayranları hakkında, Trump destekçilerinin 4chan hakkında konuştuğu üzere konuşuyor: Bu kabadayılar onları seviyorlar fakat anlamıyorlar.”
Gerçeklik bundan daha karmaşıktır. Ohlheiser, yakın tarihli bir makalesinde, beyaz K-pop hayranlarının ırkçılık tersi aktivizmi nedeniyle basında büyük nispette alkış topladığını ve bu durumun siyah K-pop hayranların eklerini ve deneyimlerini kararttığını söz eden bir kültür müellifi olan Keidra Chaney’den alıntı yaptı. Chaney, Ohlheiser’a ‘bunun kendisine büyük bir darbe almış üzere hissettirdiğini; kendilerinin toplumsal ortamda ilgi görmek için kullanılıp sonra bir kenara atıldıklarını’ söylemişti.
Ve Z kuşağının etrafında toplandığı nedenşer, Trump mitingi bileti protestosuyla ilgili son heyecan dalgasından daha geniş bir çeşitlilik barındırıyor. Evet, önümüzde, gençlik tarafından yürütülen iklim grevi hareketi ve Parkland çocukları*** var. Son haftalarda, genç Amerikalılar, siyah Amerikalıları maksat alan ırk kökenli adaletsizliği ve polis şiddetini protesto etmek gayesiyle sokaklara döküldü; Kaiser Family Foundation’ın yaptığı bir ankete nazaran, protesto eden tüm yetişkinlerin yüzde 52’si 18 ve 29 yaşları arasındaydı. Tıpkı kuşak, Instagram, Snapchat, Twitter ve Tiktok’ta protestocular için bağış ve kaynak topluyor ve ırkçı davranışları nedeniyle akranlarından hesap soruyor.
ÖLÇÜSÜZ UÇLARA MEYİLLİLER
Bununla birlikte, tıpkı kuşağın üyeleri büyük ihtimalle politik doğruculuğa karşı hissettikleri küçümseme nedeniyle, çok sağcı bildiri panosu trollerini, nihilist ‘kıyamet’ kümelerini ve aşırılık yanlısı çevrim içi toplulukları körüklüyorlar. Tiktok üzere tercih ettikleri platformlar, hal kontrol-dışı olan aşırılık yanlısı içerik ve haddinden fazla sağ komplo teorileriyle dolu. Bu politik görüşler eşit biçimde dağılmıyor olabilir fakat Pew Araştırma Merkezi’nce yapılan yeni bir anketin gösterdiği üzere, ‘Z kuşağı mensupları, siyasi tercihlerinde milenyum doğumlulara benziyorlar’ ve bu durum da milenyum doğumlularla temaslı sanal ortam aşırılıkçılığının bu ardıl nesilde yayılarak gelişme ihtimalinin yüksek olduğunu gösteriyor.
Ve başkaca bilinmeyen şeyler var: 2019 tarihli Business Insider mecmuası araştırması, kararsızlık ya da hayal kırıklığı ya da her ikisinin bir neticesi olarak, (ankete katılan/ç.n.) 1.800’den fazla Z kuşağı mensubunun büyük kısmının kendisini muhafazakar yahut liberal olarak tanımlamadığını ortaya koydu. Ve evet, hangi doğrultuda ve hangi orantılarda oy kullanacakları konusunda da spekülasyonlar mevcut. Bununla birlikte, oy sandığıyla olan münasebetleri nasıl olursa olsun, politik görüşleri ve ileti verme yetenekleri kültür üzerinde büyük bir tesir yaratacak.
Politik görüşleri ne olursa olsun, haber ekosistemimizin dinamiklerini doğuştan anlıyorlar ve hem bir araç hem de bir silah olarak dikkat çekmeyi nasıl kullanacaklarını iyi biliyorlar. Tıpkı geri kalanımızda olduğu üzere, onların en değerli toplumsal etkileşimlerinin büyük kısmı da algoritmalar tarafından yönlendiriliyor; ve geri kalanların tersine, benzersiz bir formda, aksine mühendislik metotları ve girdileri hususunda sezgisel biçimde sanatkarlar ve bu durum algoritmaları manipüle etmelerini kolaylaştırıyor. Bu beceriler Trump kampanyasına, iklim bunalımı inkarcılarına, silah lobisine ve ırkçılara karşı kullanılmaya başlandığında, sonuçta, çok sağ dışındaki herkese neşe saçıyor.
Yeniden de bu çeşit taktiklerin sadece tek bir ideolojiye ya da ulusa ilişkin olduğuna inanmak için ortada bir neden bulunmuyor. Münhasıran de 2020 seçimlerine baktığımızda, karmaşık anlatıları haddinden fazla kolaylaştırmamak ya da bir haber savaşında taktiksel bir avantaj elde etmek çok değerli. Yoksa son başkanlık devrinin verdiği derslerden birini unutmuş oluruz: Bir kümenin çevrim içi aktivizmi, bir başka küme için ‘koordine edilmiş gerçek dışı davranıştır’.
*K–12 terimi, 12 yıllık mektep öncesinde, birinci ve orta talim mekanına Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Güney Kore, Filipinler, Mısır, Avustralya, Hindistan ve İran üzere memleketlerde kullanılan bir tabirdir. Avustralya P-12 terimini kullanır.
**Distopya, çoğunlukla ütopik bir topluluk anlayışının tersini tanımlamak için kullanılır
***ABD’de evlatlar tarafından yürütülen silahlanma tersi bir hareket.
Metnin aslı NY Times sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
