ANKARA – Erken seçim tartışmalarına nokta koyan Cumhur İttifakı, seçim tarihi olarak 2023 yılını işaret etti. Eksperlere nazaran yüzde 50+1’in belirleyici olduğu yeni sistemde Z kuşağı olarak tanımlanan 2000 yılı sonrasında dünyaya gelenlerin oy tercihleri gelecekteki siyasal tabloyu belirleyebilir.
Siyaseti yakından izleyen araştırma şirketi başkanlarına nazaran Z kuşağının oluşturduğu yeni seçmen kümesi, mevcut siyasal söylemlerden ve alışılmış seçmen davranışlarından farklı refleksler sergiliyor ve farklı dertler duyuyor. Siyasi partilerin yeni seçmenleri anlamak ve onlara seslenmek ismine hususî bir efor içerisine girmesi gerektiğini belirten araştırma şirketi başkanlarına nazaran Z kuşağıyla muhabere kurmak evvelki kuşaklara nazaran daha güç.
‘Z KÜMESI DAHA APOLİTİK’
Z kuşağı olarak isimlendirilen seçmen kümesinin geleceği belirleme noktasında “abartıldığını” savunan ANAR Umumî Yöneticisi İbrahim Uslu’ya nazaran bunun nedeni, bu kümenin siyasal katılma eğiliminin düşük olması. Sandığa gitme eğilimi Türkiye ortalaması yüzde 85 bandında seyrederken Z kuşağında bu orantının yüzde 60’ların altına düştüğünü belirten Uslu, “Bu küme daha apolitik” dedi.
ANAR Umum Yöneticisi İbrahim Uslu
Z kuşağının yaygın seçmen kümesine nazaran daha hassas ve ani bir formda reaksiyon üretebildiğini belirten Uslu, “Sosyal medyada örgütlenip bir şeyleri protesto ediyorlar. Ancak sonrasında sandığa gidip oy vermeye muhtaçlık duymuyorlar. Bu kitle kıymetli ve bunların kamuoyunu etkileyebilme yetenekleri var. Velev bu mealde hepimizden güçlü yeteneklere sahipler lakin sandığa gidip oy vermedikleri için iktidar kompozisyonu ya da iktidara kimin geleceği üzerinde çok fazla tesirli olamıyorlar. Siyasi partilerin de anlamakta ve yönetmekte zorlandıkları bir tavırları var” diye konuştu.
Bu kümenin tavır ve davranışlarının ileriki yaşlarda devam edip etmeyeceğine dair de ellerinde olgu olmadığını belirten Uslu, daha evvelki yaş kümelerindeki seçmen davranışlarının dönüşümüne dikkat çekerek şu değerlendirmeyi yaptı:
“İlk seçmen olanlar sandığa gitmezler, gittiklerinde de daha çok siyasi yelpazenin uçlarındaki partilere oy verirler. AK Parti ve CHP’den daha çok MHP ve HDP üzere partilere oy veriyorlardı. Gelgelelim 18-24 yaş aralığındaki seçmenlerin davranışları 25-30 yaş kümesine gelince Türkiye ortalamalarından çok farklı değil. Bir mühlet sonra devlet ortalaması neyse yavaş yavaş oraya dönüşmeye başlıyorlar.”
‘SOSYAL MEDYADA BİRİLERİNİ ELEŞTİRİYORLAR SONRA ORTADAN KAYBOLUYORLAR’
Türkiye’nin politik bir topluluk olduğunu ve gündelik hayatın pek çok sahasında siyasetin hem söylem hem de fiil olarak hissedildiğini belirten Uslu’ya nazaran bu durum yeni seçmenlerde çok fazla gözlenmiyor. 25 yaşın altındaki kümenin Türkiye’deki yeni hususlara ilgi duymadığını belirten Uslu, Z kuşağına dair kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu kümeler aşağı yukarı Türkiye’de olan biten hiçbir şeyle ilgilenmiyorlar. Etrafla ilgili bir hassasiyetleri var diyelim, o bahis özelinde ortaya çıkıyorlar, toplumsal medyada belirli iletiler veriyorlar, birilerini eleştiriyorlar lakin sonra tekrar kayboluyorlar. Sonrasında pek çok mevzuda ortalıkta görünmüyorlar. Örneğin baro yöneticilerinin yürümesi bu kümenin gündemine bile girmemiştir. Baro yöneticileri kim, neden yürüyorlar ki, kaç baro yöneticisi var üzere sorular size sorabilirler. Ya da belediyelerin yaptıkları toplumsal yardımlar konusunda bu gençlerin hiç haberi olmayabilir. Ben ‘bundan da mı haberiniz yok’ diyerek çok sefer şaşırdım. Lakin bizim çok da ilgimizi çekmeyecek gayrı bir hususta dünyanın rastgele bir yanındaki etraf sorununda hassaslık gösterebiliyorlar. Örneğin Turgut Özal’ın, Kenan Evren’in, Menderes’in fotoğrafını gösterdiğinizde tanımayabiliyorlar. Bunu da denediğim için söylüyorum. İstanbul seçimlerinde Ekrem İmamoğlu’nun fotoğrafını İstanbul dışında yaşayan bir güruh gence gösterdiğimizde ‘bu kim’ diye sordu. Türkiye topluluğunun ortalaması çok politik ancak bu gençler Türkiye ortalamasıyla kıyasladığınızda yeni siyasi sıkıntılara apolitikler.”
‘PARTİLER Z KUŞAĞIYLA MUHABERE KURACAK AR-GE MERKEZLERİ KURMAK ZORUNDA’
Türkiye’de partilerin gençlik kolları ismi altında kurdukları mekanizmaları kıymetlendiren İbrahim Uslu, “Gençler bir vade sonra davranış kalıpları ve lisan olarak partinin geri kalanına benzemeye başlıyor. 18-20 yaş arasındaki bir genç 45-50 yaşındaki bir insan üzere konuşuyor, o denli davranıyor. Sonra gidip o arkadaşlarıyla siyasal bir muhabere kurmaya çalıştığında başarısız oluyor. O yüzden de Türkiye’de bu merkez partilerin, AK Parti’nin, CHP’nin bu gençlik kollarının gençlere yetişme yeteneği çok hudutlu kaldı. O yüzden de parti üst idareleri bu sorunu çözemiyorlar” dedi.
‘2023 seçimlerini Z kuşağı belirleyecek’ söylemine çok katılmadığını tabir etse de siyasi partilerin kendilerini dönüştürmesi gerektiğini belirten Uslu’ya nazaran siyasi partilerin mevcut tavır, davranış, muhabere usulü, ideolojik formasyon, insan kaynağı, lisan üzere hususları koruma ederek bu gençlere ulaşması çok kolay değil. Uslu bu hususta şunları söyledi:
“Partiler kendilerini külliyen Z kuşağına nazaran dizayn edemezler. Gelgelelim Z kuşağı ile muhabere kuracak, onları anlayacak, ilgilerini beğenilerine odaklanacak AR-GE merkezleri kurmak zorundalar. Bizim mevcut kültürümüzle bu kuşakla muhabere kurmamız sahiden çok çetin ve makas ışık süratiyle açılıyor. Partiler artık muhabere kuramıyorlarsa beş yıl sonra gelecek gençlerle hiç mi hiç muhabere kuramazlar. İleride normalleşebilirler lakin bakın AK Parti’nin başına geldiği üzere, normalleştiklerinde alışılmış bir muhafazakarın dışında tavırlar taşıyabilirler. Bugün 45 yaş üstü muhafazakâr kişilerin tavırlarıyla 40 yaş altındakilerin tavırları arasında farklılıklar var. AK Parti bunu çözemediği için gerek referandumda, gerek cumhurbaşkanlığı seçiminde gerekse lokal seçimlerde sıkıntılar yaşadı ve metropolleri kaybetmek üzere ağır sonuçlar ödedi. Partilerin sıkı takip etmesi ve kişisel AR-GE merkezleri kurmaları gerekiyor. Onun dışında hiç şanları yok. Konvansiyonel prosedürlerle bu gençlikleri anlamaları ve hitap etmelerinin imkanı yok.”
‘AKP’NİN KARA PROPAGANDALARI BU KİTLEYE İŞLEMİYOR’
Z kuşağı olarak isimlendirilen yaş kümesinin siyasal sisteme yılda yüzde 0,75 nispetinde tesir ettiğini belirten Avrasya Araştırma Şirketi Yöneticisi Kemal Özkiraz’a nazaran muhtemel 2023 seçimlerinde bu küme yüzde 3 ile 4 arasında değişen bir nispette iştirak sağlayacak.
Avrasya Araştırma Şirketi Yöneticisi Kemal Özkiraz
Parlamenter sistemde yüzde 3-4 orantısında iştirakin mevcut siyasal tabloyu değiştirmeyeceğini, iki kutuplu ve ittifaklı sistemde ise çok değerli bir konuma geldiğini belirten Özkiraz, demografinin muhalefetten yana seyrettiğini söz ederek şunları kaydetti:
“Bu yeni kuşak yeni dünyaya büsbütün entegrasyonlu zira bunlar tıpkı devranda internet kuşağı. Televizyonların, AKP’nin ya da devlet yanlısı yayınların kara propagandaları bu kitleye işlemiyor. Hükümetin diyanet üzerinden ortaya koyduğu söylemler bu kuşağa çok komik geliyor. Umurlarında değil. Umurlarında olmayan diyanet değil, diyaneti göstererek siyaset yapmak onları ilgilendirmiyor. Odaklandıkları şey, internette tanıdıkları, seyahatlerinde tanıdıkları memleketler üzere Türkiye’yi kim yönetebilir ona bakıyorlar. Daha özgürlükçü kim olur diye bakarak oy veriyorlar ve neredeyse tamamı da seküler büyüyor. O yüzden iktidara meyil etme orantıları epeyce düşük. Bizim bütün anketlerimizde bu bu türlü. Demografi daima muhalefetten yana çalışıyor. CHP ve HDP, Türkiye ortalamasında aldıkları oyun çok üzerinde bu kümeden oy alıyorlar. MHP de Ülkü Ocakları’nın tesiriyle Türkiye ortalamasının bir nebze üzerinde oy alıyor. Üniversiteye gitmeyen, üniversite maksadı olmayan ya da daha taşra üniversitelerinde okuyan Z kuşağı kitlesinden de MHP oy alıyor. AKP ise bu kuşağın yalnızca kırsalda olanlarından oy alıyor. AKP kentte yeni kuşaktan oy alamıyor. Kentleşmiş seçmenin evlatlarından AKP ve MHP oy alamıyor.”
‘GENÇLER ÜZERİNDE SIYASET EKSİKLİĞİ ÇOK FAZLA’
2023 yılındaki seçimin akabinde 2028’de gerçekleşmesi beklenen seçimde tablonun daha da değişeceğini öngören Özkiraz’a nazaran 2023 seçimi çok kritik. Yapılacak birinci seçimi muhalefetin kazanması halinde diyanet üzerinden söylem üreten siyaset stilinin tek başına yüzde 50’yi geçemeyeceğini belirten Özkiraz, “Ankara, Antalya, İstanbul’daki son seçimlerde muhalefet adım adım güçlenerek buraları kazandı. Muhalefet bu tarihten sonra üçe dörde bölünmediği, çok da başarısız olmadığı müddetçe ayan ki bu kentleri tekrar sekülerler yönetecek. Türkiye’nin umumisi de bu hale geliyor. Türkiye’nin sekülerler tarafından yönetileceği yeni seçmen gidişatı oluşuyor” dedi.
Siyasetin lisanının arkada kalan iki seçimde değişmeye başladığını, CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun animasyonlu görüntü aracılığıyla gençlerden oy talep ettiğini, Saadet Partisi kongrelerinde gençlerin rap müzik söylediğini hatırlatan Özkiraz’a nazaran bu teşebbüsler gençlere seslenme noktasında kâfi değil. Özkiraz bunun nedenlerini şöyle açıkladı:
“Siyasetçiler söylemlerini de aksiyonlarını de politik yerde buna nazaran değiştirmeliler. Örneğin Türkiye’de imtihansız üniversiteyi vadeden bir siyasi parti yok. ‘Tüm mekteplileri yurt dışına staja göndereceğim bir aylığına’ diyebilen parti yok. Gençler üzerine siyaset eksikliği çok fazla. Gençler denilince bizim siyasetçilerimizin aklına animasyon, rap, bilgisayarda yapılacak bir iki çizim geliyor. Bu türlü değil. Gençlerin beklentisi bunun çok ötesinde. Gençler mekteplerini bitirdikleri devir bir iş garantisi arıyorlar fakat ondan daha çok aradıkları şey garp bedelleriyle yaşayabilecekleri, huzurlu bir ömür şekli. Gençlere siyasetçilerin bunu sunması gerekiyor.”
‘MHP VE HDP’YE İLGİLERİ DAHA FAZLA’
Z kuşağının bir tarafıyla apolitik bir yanıyla de siyasetle ilgili olduğunu belirten GENAR Araştırma Şirketi Idare Şurası Yöneticisi İhsan Aktaş’a nazaran bu küme klasik seçmen davranışından farklı tavırlar sergiliyor.
GENAR Araştırma Şirketi Idare Heyeti Lideri İhsan Aktaş
Z kuşağının ani reflekslerle A ya da B partisine oy verebildiğini belirten Aktaş HDP ve MHP’ye bu gurubun daha ilgili olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Günü birlik karar değiştirme eğilimleri var. Onları etkileyen mevzular farklı. Eski siyasetçileri daha ideolojik problemler etkiliyordu ancak bu kümesi örneğin etraf problemleri etkiliyor. Tek bir kalıp ve bakış açısıyla ölçülemeyecek bir kümeyle karşı karşıyayız. CHP ve AK Parti’ye gençlerin ilgisi daha az. MHP ve HDP’ye ilgileri daha fazla. Kolay tanımlanamayan, refleksleri kolay ölçülemeyen ve bir biçime de sığdırılamayan yeni nesil genç seçmen var. Daha ferdî takılıyorlar ve kendi refleksleri aile refleksleriyle birebir olmayabiliyor. CHP’li bir ailenin evladı AK Partili, AK Partili bir ailenin evladı CHP’ye tercihte bulunabiliyor. Z kuşağının tahlillerini bundan sonra daha derinlemesine yapabiliriz.”
‘GENÇLERİN REFLEKSLERİNİN YAKALANMASI DAHA ZOR’
Siyasi partilerin bu kümeye daha fazla ağırlaşması gerektiğini savunan Aktaş, gençlerin eğitimle, kimlik oluşturmayla ve teknolojiyle ilgili taleplerinin olduğunu belirterek şunları söyledi:
“2006 yılında AK Parti’yle ilgili bir gençlik araştırması yapmıştık. ‘Partiyi nasıl tanımlıyorsun’ diye bir soru sorduğumuzda ‘bizi dünyayla buluşturacak parti’ cevabını almıştık. Bunun üzerine gençlerin dünya algısı daha da gelişti. Hem memleketle hem gelecekle ilgili gençlerin algısına kim daha yakın durursa ülkeyi yönetecektir. Seçimlere kadar da iyi bir fırsat var. Bundan sonraki sosyo ruhsal araştırmalar da daha çok bu ortama ağırlaşacak üzere. Yaşı büyük bölümün kanaatleri ve refleksleri muayyen. İki seçim evvel seçmenlerde ferdi bir refleks başlamıştı. Sonra ekonomik seçmen modeli ortaya çıktı. Gençlerin reflekslerinin yakalanması daha güçlükle ve ani değişebilen reflekslere sahip.”
Gazete Duvar
