George Monbiot
Geçtiğimiz ay, global insan nüfusunun zirve noktasına ulaşacağını ve birden fazla bilim beşerinin öngördüğünden çok daha erken çökeceğini gösteren geniş çaplı bir araştırma yayınlandığında, saf bir formda, güçlü ülkelerde yaşayan insanların tüm dünyadaki etraf problemlerinden nüfus artışını sorumlu tutmayı bırakacağını düşünmüştüm. Yanılgı etmişim. Tam tersine, durum daha da berbatlaşmış üzere görünüyor.
Gelecek hafta -çocuk sahibi olmamak tarafındaki şahsî kararını duyurarak, algımızı çevresel çöküşün yarattığı dehşete odaklamak isteyen bayanlar tarafından kurulan-BirthStrike (DoğumGrevi/ç.n.) hareketi, kendi feshedecek; çünkü, hareketleri, nüfus saplantısı yaşayanlar tarafından ısrarlı ve daima biçimde yolundan saptırılıyor. Hareketin kurucuları, “İklim çöküşüne ait giderek büyüyen bir inkâr formu olarak ‘aşırı nüfus’ argümanının gücünü hafife aldıklarını” tabir ediyorlar.
SORUMLUSU NÜFUS ARTIŞI DEĞİL
Dünyanın kimi bölgelerindeki nüfus artışının, küçük ölçekli tarımın yağmur ormanlarına yanlışsız genişlemesi, yırtıcı hayvan eti ticareti ve konut üretimi gayesiyle su ve arazi üzerinde yaratılan lokal baskılar üzere belli ekolojik hasar cinslerinin kıymetli bir itici gücü olduğu doğrudur. Buna rağmen, global çaptaki tesiri birçok insanın öne sürdüğünden çok daha azdır.
İnsanların çevresel ayak izini hesaplamak için kullanılan formül kolaydır lakin büyük oranda yanlış anlaşılmıştır: Tesir = Nüfus x Bolluk x Teknoloji (I = PAT). Global tüketim artışı oranı, salgından evvel yılda yüzde üçtü. Nüfus artışı oranı yüzde birdi. Birtakım beşerler bunun, nüfus artışının artan tüketimle ilgili sorumluluğun üçte birini taşıdığı manasına geldiğini varsayıyorlar. Buna rağmen, nüfus artışı, ezici bir halde, ‘N’lerini çoğaltmak için neredeyse hiç ‘B’ yahut ‘T’ye sahip olmayan dünyanın en fakir insanları ortasında ağırlaşıyor. Artan insan nüfusunun neden olduğu ekstra kaynak kullanımı ve sera gazı salımları, tüketim artışının yarattığı tesirin çok küçük bir kısmını oluşturuyor.
Bununla birlikte, yaygın biçimde, çevresel çöküşün genel bir açıklaması olarak kullanılmaktadır. Nüfus artışına ait panik, artan tüketimin (bolluğun) tesirlerinden en fazla sorumlu olan şahısların, en az sorumlu olanları suçlamasına fırsat sunuyor.
ZENGİNE HER ŞEY MÜBAH
Davos’ta bu yıl düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nda, Population Matters (Nüfus Değerlidir/ç.n.) isimli yardım kuruluşunun hamilerinden olan primatolog Jane Goodall, kimileri global ortalamadan binlerce kat daha büyük ekolojik ayak izlerine sahip olan (çevresel/ç.n.) kirleticilere şunları söyledi: “Konuştuğumuz tüm bu şeyler, 500 yıl evvelki nüfus büyüklüğüne sahip olsaydık, sorun olmazdı.” Başını sallayıp alkışlayanların “Evet, ivedilikle yok olmam gerekiyor” diye düşündüklerinden şüpheliyim.
Goodall, 2019 yılında British Airways’in bir reklamında yer aldı ve bu şirketin müşterileri, tek bir uçuşta dünyadaki birçok insanın bir yılda ürettiğinden daha fazla sera gazı salımına neden oluyor. Şayet 500 yıl evvelki global nüfusa (yaklaşık 500 milyon kişiye) sahip olsaydık ve bu şahıslar ortalama İngiliz hava yolu yolcularından oluşsaydı, çevresel tesirimiz muhtemelen bugün hayatta olan 7,8 milyar şahıstan daha büyük olurdu.
Goodall, hayalinin gerçekleşebileceği bir sistem önermedi. Hayalinin albenisi bu olabilir. Yaptığı davetin yetersizliği, değişim istemeyenler için itimat verici. Onların çevresel krize vereceği karşılık öteki insanların yok olmasını dilemekse, bizler de her şeyi boş verip tüketmeye devam edebiliriz.
Nüfus artışına yapılan bu çok vurgu, kasvetli bir geçmişe sahiptir. Din adamları olan Joseph Townsend ve Thomas Malthus, 18’inci yüzyılda dini risalelerini yazdıklarından beridir, yoksulluk ve açlık için, açlık sonundaki maaşlar, savaşlar, berbat idareler ve zenginlerin elde ettiği servet değil, fakirlerin üreme oranları sorumlu tutuldu. Winston Churchill, Hindistan’daki pirinci kitlesel biçimde ihraç etmesi nedeniyle 1943’te Bengal’de yaşanan kıtlığa ‘tavşanlar üzere üreyen’ Hintlilerin neden olduğunu söyleyerek bu insanları suçlamıştı. 2013 yılında, birebir vakitte Population Matters’ın hamilerinden olan Sör David Attenborough, yanılgılı bir halde, Etiyopya’da yaşanan kıtlıklara ‘çok az toprakta çok fazla insan yaşamasının’ neden olduğunu ileri sürerek, bu ülkeye besin yardımı yapılmasının aykırı bir tesir yarattığını savundu.
IRKÇILIĞIN TEMELSİZ YAKLAŞIMLARI
Bu hayır kurumunun işverenlerinden bir oburu ve kitlesel kıtlığa dair yanılgılı öngörüleri mevcut nüfus paniğini daha fazla kışkırtmaya yardımcı olan Paul Ehrlich, geçmişte ABD’nin besin yardımı karşılığında Hindistan’ı, ‘üç ya da daha fazla çocuğu olan bütün Hintli erkekleri kısırlaştırmaya zorlaması’ gerektiğini savunuyordu. Bu teklif, Indira Gandhi’nin daha sonra BM ve Dünya Bankası’nın mali dayanağıyla başlattığı acımasız programı andırıyordu. İngiltere’den gelen dış yardım, bu siyasetin ‘iklim değişikliğiyle mücadeleye’ yardımcı olduğu gerekçesiyle, 2011 üzere yakın bir vakte kadar Hindistan’da uygulanan kaba ve tehlikeli bir kısırlaştırma programını finanse ediyordu. Bu programın kurbanlarından kimileri, kısırlaştırma operasyonlarına katılmaya zorlandıklarını söz ediyorlar. İngiltere hükümeti, eş vakitli biçimde, Hindistan ve başka ülkelerdeki kömür, gaz ve petrol tesislerinin geliştirilmesine milyarlarca pound kıymetinde yardım aktarıyordu. Buna rağmen, neden olduğu krizler için fakirleri suçladı.
Malthusçuluk basitçe ırkçılığa evrilebilir. Dünyadaki nüfus artışının birçok, büyük kısmı siyah yahut esmer insanların bulunduğu en fakir ülkelerde gerçekleşiyor. Sömürgeci güçler, ‘barbar’ ve ‘yozlaşmış’ insanların ‘üstün ırkları bozacağı’ konusundaki ahlaki bir paniğe atıfta bulunarak kendi vahşetlerini haklı göstermeye çalışmışlardı. Bu tezler, günümüzde çok sağ tarafından ‘beyazların azalması’ ve ‘beyaz soykırımı’ hakkındaki komplo teorilerini teşvik edecek biçimde tekrar canlandırıldı. Güçlü beyaz beşerler, yanlış bir biçimde, kendi çevresel tesirlerinin hatasını çok daha fakir olan esmer ve siyah insanların doğum oranlarına yüklediklerinde, parmaklarıyla onları işaret etmeleri bu anlatıları pekiştirir. Bu yaklaşım, tabiatı gereği ırkçıdır.
Çok sağ, şu anda, ABD ve İngiltere’ye yaşanan göçlere karşı çıkmak için nüfus mazeretini kullanıyor. Bunun da vahim bir tarihî geçmişi var: muhafazakâr öncülerden Madison Grant, etrafla ilgili çalışmalarının yanı sıra, ‘İskandinav ana ırkının’ ABD’de ‘değersiz ırk tipleri’ tarafından ‘ele geçirildiği’ fikrini destekliyordu. Grant, Göçmenlik Sınırlama Birliği Lideri olarak, 1924 Göçmenlik Yasası’nın hazırlanmasına yardımcı olmuştu.
Buna rağmen, nüfus artışının kimi somut ekolojik tesirleri olduğu için, bu ziyanlara dair orantılı dertleri sapkın niyetler ve ırkçılıktan nasıl ayırt edeceğiz? Azalan doğum oranlarının en güçlü belirleyicisinin bayanların özgürleşmesi ve eğitimi olduğunu biliyoruz. Bayanların güçlendirilmesinin önündeki en büyük mani ise çok seviyedeki yoksulluktur. Bunun tesiri, bayanlar tarafından orantısız biçimde hissedilir.
Hal böyleyken, bir insanın nüfusla ilgili tasalarının gerçek olup olmadığına karar vermenin iyi bir yolu yapısal yoksulluğa karşı yürütülen kampanyaların kayıtlarına bakmaktır. Fakir ülkelerin ödemesi gereken imkansız seviyedeki borçlara karşı çıktılar mı? Kurumlar vergisinden nasıl kaçındıklarına ya da fakir ülkelerde geride neredeyse hiçbir şey bırakmadan servet edindikleri maden sanayilerine veyahut İngiltere’nin yurt dışından çaldığı paraları işleten finans dalına karşı çıktılar mı? Yoksa, öylece oturup insanların yoksulluğa mahkum oluşlarını izleyip sonra da doğurganlıklarından şikayet mi ettiler?
Çok geçmeden, bu üreme paniği yok olacak. Uluslar, yakında göçmenler için uğraş edecekler: demografik değişim, arkasında küçülen bir vergi tabanı, kritik işleri yapan elemanlarda eksiklik ve gitgide yaşlanan bir nüfus bırakırken, onları dışlamak değil kendilerine çekmek için uğraşacaklar. O vakte dek, zenginlerin fakirleri şeytanlaştırma teşebbüslerine karşı direnmemiz gerekiyor.
Yazının aslı The Guardian sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
