Armağan Kabaklı
ADANA – Adana’daki İncirlik Hava Üssü’nde 35 yıl evvel, 12 Eylül sonrasının karanlık atmosferinde örgütlenme çalışmaları yürüten Harb-İş Sendikası başkanlarının de aralarında bulunduğu 5 emekçi arama köpeklerinin saldırısına uğradı. Teze nazaran emekçilerin kıyafetleri parçalanmış, yaralanmışlardı. Hikayesi haber yapmak isteyen devrin Hürriyet gazetesi muhabiri Ceyhun Özgönül sendikacıların ve çalışanların fotoğrafını çekip Adana bürosuna geldiği anda ondan evvel gelen bir askeri araçla sıkıyönetim komutanlığının hikayenin haberleştirilmesine yasak getirdiğinin bildirildiğini öğrendi. Yazılmadan yasak kararı gelen haberin hikayesini gazeteci Ceyhun Özgönül 35 yıl sonra anlattı.
Vukuat İncirlik Hava Üssü’nde çalışan bir Türk çalışanın üzerinde üsteki Amerikan Pazarı’nda satılan kot pantolon, kahve, sigara ve viski üzere mallardan çıkarmaya çalıştığı argümanıyla arama yapılmasıyla başlamıştı. Ama köpekli arama gayrı personellere de yönelince ve üzerlerindeki her şeyin çıkartılması istenince tartışma çıkmıştı. Aramaya maruz kalanlar arasında üste örgütlü Harb-İş Sendikası başkanları de vardı. Personeller de aramanın aslında sendikaya yönelik bir vadedir devam eden olumsuz tavrın devamı olduğunu biliyordu.
Gazeteci Ceyhun Özgönül
O periyot genç bir adliye muhabiri olan gazeteci Ceyhun Özgönül koşulları, “12 Eylül darbesinin ertesindeydik, demokrasi ile ilgili her şey üzere sendikaların da testere ile budandığı yıllardı. Türkiye’de grevler yasaklanmış, sendikalar kapatılmıştı. O iklimin tesiri burada da görülüyordu” laflarıyla anlatıyor.
İşte bu koşullarda güya zımnî stratejik haberleri çıkarmaya çalışmış üzere muamele gören emekçiler de mütemadi küçümsemeye, aşağılamaya, fırsat ele geçirildikçe preslere maruz kalıyordu. Çalışanlar her şeyin üstüne bir de üsse giriş çıkışlarda köpeklerle aranmak isteniyordu.
ABD ERININ YAPTIĞI AZABIN FOTOĞRAFINI ÇEKTİ
1983 yılında çekilen fotoğrafı, “Fotoğraftaki 5 kişi İncirlik Hava Üssü’nde çalışan personeller. Aralarında Harb-İş başkanları de var” diye anlatan Özgönül, o periyot asıl maksadın toplu iş akdinde çalışanların elini güçsüzleştirmek olduğunu söylüyor. Patronları ise üste lojistik tertibi yapan bir firma.
Tekrar bir arama sırasında köpekli ve küçük düşürücü muameleye maruz kalan çalışanlar ile ABD erleri arasında çıkan arbedeyi şöyle anlatıyor gazeteci Özgönül:
“ABD erlerinin aramalar sırasındaki sertliğinin, hoyratlığının yanı sıra eğitimli kurt köpeklerini de kullanmalarına itiraz edilince tartışma çıkıyor. ABD erleri emekçilerimizi copluyor, dipçikliyor, köpekleri de dişliyor…”
Arbedede kıyafetleri parçalanıp köpeklerin saldırısına maruz kalan personeller ve sendikacılar, artık ismi Seyhan Devlet Hastanesi olan SSK Hastanesi’nde tedavi altına alınıyor. Yaralarına pansuman yapılıyor ve kuduz aşısı vuruluyor.
.
HABERİ ALINCA HASTANEYE GİTTİ
Haberi alır almaz süratlice hastaneye giderek çalışanları o halleriyle fotoğrafladığı anları şöyle anlatıyor vaktin genç adliye muhabiri Ceyhun Özgönül:
“Haberi alınca yıldırım süratiyle hastaneye koştum. Objektifi iki farklı sarı noktanın üst üste getirilmesiyle fakat netleme yapabilen, kendisi avuç içi, ıstırabı deve kadar olan Yashica MG1 illetine -ki bunun bir fotoğraf makinesi olduğu argüman edilirdi- bu pozu verdiler. Kültürleri gereği tahminen, yatak odalarında bile donla dolaşmaktan ‘imtina’ edecek bu beşerler, Hürriyet Haber Ajansı’nın muhabirinin önünde vücutlarındaki ‘diş’ izlerini göstermek için külotlarına kadar soyunmuşlardı…”
Sinema kotasının hudutlu olduğunu, iki ya da üç kare çektikten sonra röportajını yapıp birebir süratle gazeteye gittiğini anlatan Özgönül, “Aradan 35 yıl geçmiş, nasıl, ne ile gittiğimi hatırlamıyorum. Taksiyle gittiysem 15-20, dolmuşla gittiysem 40 dakika civarında sürmüş olmalı. Yol boyunca da başımda haberi yazmışım” diyor.
SONRAKI GÜN ÇIKACAK MANŞETİN HEYECANI…
Haberi, “İncirlik’te Amerikan erleri çalışanlarımızı köpeklerine parçalattı” başlığıyla vermeyi kararlaştırmış kendi kendine, ‘ertesi gün çıkacak’ heyecanını yaşadığını anlatan Özgönül. Hastanede Harb-İş Sendikası Adana Büro Lideri merhum Mustafa Acet’ten de esaslı bir demeç almış.
‘YASAK YAZISI BENDEN EVVEL GELMİŞ’
Özgönül, gazeteye yel üzere girdiğinde vakit akşam üstü saatleriymiş ve karanlık oda sorumlusu da gazeteden çıkmış. İstanbul’a telefoto ile geçilmesi gereken fotoğrafları yetiştirmek için yıldırım süratiyle karanlık odada sineması sarıp, birinci banyoya attıktan sonra aşağı inip haberi yazmak için daktilonun başına oturunca büro şefi yanına gelip elindeki kağıdı Ceyhun Özgönül’e uzatmış. Evraktaki mührü, “Yüzü kadar sarı, samanlı kağıdın altına vurulmuş al mühür” diye anlatan Özgönül, yazanları da şöyle aktarıyor:
“Bugün İncirlik Hava Üssü’nde Türk çalışanlarla Amerikalılar arasında çıkan hususla ilgili olarak rastgele bir halde yayın yapmak 6. Kolordu Ve Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından yasaklanmıştır… Bildirim eden asteğmen bilmem kim. Tebellüğ eden bizim şef…”
Ve ekliyor: “O kadar çabuk etmeme rağmen yasak yazısı askeri bir ciple benden evvel gazeteye gelmişti. İşte bu haber, o hiç yazılamamış haberdir, bu fotoğraf da Türkiye’de hiçbir yayın organında yayınlanmamış, birinci kere gün yüzüne çıkan fotoğrafıdır…”
Gazete Duvar