İZMİR– İnsan hakları örgütleri, 26 Haziran Azap Görenlerle Dayanışma Günü nedeniyle ortak bir basın açıklaması yaptı. OHAL’in ilan edildiği 2016 yılından bu yana tekrar bir artış görülmesinin son kademe tasa verici olduğu belirtilen açıklamada, cezasızlığın azapla uğraşta en büyük pürüz olduğu vurgulandı. “İşkencesiz Bir Dünya Mümkün” pankartının açıldığı fiilde kurumlar ismine ortak basın açıklamasını Aytül Uçar okudu.
İzmir Barosu, İzmir Tabip Odası, Türkiye İnsan Hakları Vakfı İzmir Temsilciliği, İnsan Hakları Derneği İzmir Bürosu, Çağdaş Hukukçular Derneği İzmir Bürosu, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği İzmir Bürosu, İnsan Hakları Gündemi Derneği, Hak İnisiyatifi Derneği, İmece Dostluk ve Dayanışma Derneği ve Halkların Köprüsü Derneği’nin bir araya geldiği açıklama Alsancak Türkan Saylan Kültür Merkezi önünde gerçekleştirildi.
Türkiye’de Covid-19 ile birlikte azabın arttığına vurgu yapan Aytül Uçar, “Kolluk güçlerinin barışçıl toplanma ve şovlara müdahalesi sırasında, sokak ve açık meydanlarda, konut ve iş tarafı üzere mekânlarda, yani resmi olmayan gözaltı bölgelerinde ve gözaltı dışındaki ortamlarda yaşanan azap ve sair istenilmeyen muamele pratikleri da evvelki devirlerde görülmeyen bir boyuta varmıştır” dedi.
‘Günün tarihçesine kısaca değinen Uçar, Türkiye’nin “İşkenceye Karşı Sözleşme”yi 1988 yılında kabul ettiğini ve işkenceyi yasakladığını hatırlatarak son aylarda kamuoyuna yansıyan azap vukuatlarının artış gösterdiğini tabir etti.
“Maalesef devletimizde de azap ve başka beğenilmeyen muamele yalnızca askeri darbeler periyodunda değil tüm cumhuriyet tarihi boyunca sistematik bir devlet pratiği olarak varlığını korumuştur. Lakin iktisattan topluluk sıhhatine kadar memleketin tüm problemlerini güvenlik sorunu haline getiren mevcut siyasal iktidarın pres ve denetime dayalı yönetme usulü sonucu günümüzde tüm memleket adeta azap mekânı haline gelmiştir. Paylaştığımız doneler mutlak yasağa ve insanlığa karşı bir cürüm olma vasfına karşın azabın Türkiye’nin en başat insan hakları sorunu olduğunu ortaya koymaktadır. Siyasal iktidarın giderek daha fazla otoriterleşmesi ile orantılı biçimde devlet erkinin çeşitli kademelerinde yaygınlaşan yasa, kural ve norm kontrolünden kaçınma, keyfilik, bilinçli ihmal üzere sebeplerle tarz garantilerinin ihlal edilmesi, gözaltı vadelerinin uzunluğu, izleme ve tedbire mekanizmalarının işlevsiz kılınması ya da bağımsız izleme ve önlemenin hiç olmaması sonucunda resmi gözaltı merkezlerinde azap ve öbür beğenilmeyen muamele pratiklerinde önemli bir artış görülmektedir.”
‘CEZAEVLERİ EN RİSKLİ MEKANLAR HALİNE GELDİ’
Kolluk güçlerinin, siyasal iktidar tarafından görmezden gelinen velev teşvik edilen bu şiddetinin gündelik ömrün bir kesimi haline geldiğini lisana getiren Uçar, cezaevleri başta olmak üzere Türkiye’de Covid-19 ile birlikte artış gösteren işkenceyi şu sözlerle aktardı:
“Bunun en çarpıcı örneklerine son periyotlarda Covid-19 salgını sırasında tanık olmaktayız. Salgınla savaş kapsamında alınan önlemlere uymadıkları gerekçesiyle çok sayıda yurttaş, kolluk güçlerinin azap ve gayri beğenilmeyen muamele niteliğine varan şiddetine maruz kalmıştır. Keza demokratik bir topluluğun temelini oluşturan ve Anayasa tarafından da teminat altına alınmış olan toplanma ve şov yapma özgürlüklerini kullanarak yürüyüş yapan HDP’lilere ve baro liderlerine yöneltilen zalimane ve utanç verici kolluk şiddeti de bu durumun en şimdiki örneklerini oluşturmaktadır. Yakın tarihimizin en utanç verici insan hakları ihlallerinden biri olan insanlığa karşı hata niteliğindeki çetinle kaçırma/kaybetme vakalarında OHAL’in ilan edildiği 2016 yılından bu yana tekrar bir artış görülmesi son kademe telaş vericidir. Azap ve gayrı beğenilmeyen muamele tatbiklerinin her açıdan ağır olarak yaşandığı cezaevleri, Covid-19 salgını ile birlikte memleketin yaşamsal açıdan en riskli mekânları haline gelmiştir.”
‘İŞKENCEYİ VE İŞKENCECİYİ ÖVEN SÖYLEMLERDEN VAZGEÇİLMELİ’
Azabın artmasında cezasızlık siyasetinin aktif bir rolü olduğu vurgulayan Uçar, insan haklarını savunan kurumlar olarak taleplerini ise şöyle sıraladı:
• Azabın devletimizde bu boyutta olmasının en temel nedeni azap yasağının mutlak niteliği ile bağdaşmayan çok önemli bir cezasızlık kültürünün varlığıdır. Her şeyden evvel sıradan bir kural haline getirilmeye çalışılan cezasızlık siyasetlerine son verilmelidir.
• Her seviyede yetkilileri işkenceyi ve işkenceciyi öven, teşvik eden söylemlerden vazgeçmeli, milletlerarası mekanizmaların tavsiyeleri doğrultusunda azap pratikleri kamuya açık bir biçimde kesin olarak kınanmalıdır.
• Gözaltı koşullarında yordam garantileri eksiksiz olarak uygulanmalıdır.
• Gözaltı vadeleri kısaltılmalıdır.
• Mevcut Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) kaldırılmalı OPCAT ve Paris Prensiplerine iyi tümüyle bağımsız bir ulusal tedbire mekanizması oluşturulmalıdır.
• Azabın belgelenmesi ve raporlandırılması bir BM evrakı olan ‘İstanbul Protokolü’ prensiplerine nazaran yapılmalıdır.
• Azaba ait tezler süratli, aktif, tarafsız bir formda soruşturulmalı, bağımsız heyetlerce araştırılmalı, isimli yargılama süreçlerinin her aşamasında memleketler arası etik ve hukuk kurallarına tutarlı davranılmalıdır.
‘İŞKENCE GÖRENLERİN YANINDA OLMAYA DEVAM EDECEĞİZ’
Azabın bir devlet siyaseti haline geldiğini belirten Uçar, son olarak insanlık onuruna sahip çıkmak için tüm topluluğun azaba karşı sorumlu olduğunu tabir ederek tüm topluluğa hassas olmaları konusunda davet yaptı.
“İnsan ve yurttaş olmak, bizi topluluk yapan müşterek bağı korumak için azabın yol açtığı acıları görmek ve dayanışmayı büyütmek zorundayız. Var oluş nedenleri başta azap ve başka beğenilmeyen muamele olmak üzere tüm hak ihlallerinin son bulduğu bir memleket ve dünyaya ulaşmak olan biz aşağıda imzası bulunan örgütler, dün olduğu üzere bundan sonra da tüm örtbas etme, korkutma, susturma gayretlerine rağmen, başlarına geleni kader olarak kabul etmeyip, yüksek sesle haykırabilmeleri için azap görenlerin her koşulda yanında olmaya; maruz kaldıkları işkenceyi belgeleyip raporlamaya; fizikî ve ruhsal onarım süreçlerine destek vermeye; adalete erişimlerine yardımcı olmaya; yaşadıkları acıların bir daha asla tekrarlanmaması için cezasızlıkla savaş etmeye devam edeceğiz.” (DUVAR)
Gazete Duvar
